ЖАСАНДЫ ИНТЕЛЛЕКТКЕ НЕГІЗДЕЛГЕН ИНТЕЛЛЕКТУАЛДЫ ҰШУ БАСҚАРУ ЖҮЙЕЛЕРІ

Авторлар: Тулеушова Р.Ж., Жирнова О.В.
ҒТАХР 50.43/50.53

Аңдатпа. Мақалада Қазақстанда жасанды интеллект (ЖИ) технологиялары негізінде интеллектуалды ұшу басқару жүйелерін (ИҰБЖ) енгізу перспективалары талданады. Негізгі әдістемелік тәсілдер, соның ішінде ұшу траекторияларын оңтайландыру және апаттық жағдайларды болжау үшін машиналық оқыту әдістері мен терең нейрондық желілердің қолданылуы қарастырылады. Бұл тәсілдер әуе кемелерін басқарудың қауіпсіздігі мен тиімділігін арттыруға, сондай-ақ күрделі жағдайларда адам қателігі қаупін азайтуға мүмкіндік береді. Навигацияның дәлдігі және төтенше жағдайларға жауап беру уақыты бойынша модельдеу мен эксперименттік деректер нәтижелері келтірілген, олар ЖИ-дің ұшу басқарудағы тиімділігін растайды. Ерекше назар ЖИ-дің автоматты басқару және реттеу жүйелерінде пилоттық факторды азайту үшін қолданылуына аударылған. Алынған нәтижелер Қазақстанның авиация индустриясында ұшу қауіпсіздігін, сенімділігін және дәлдігін арттыру үшін пайдаланылуы мүмкін. Қорытынды бөлімде ИҰБЖ-ны дамыту перспективалары, соның ішінде ұшқышсыз ұшу аппараттары мен әуе кеңістігін бақылау жүйелерімен интеграциялау талқыланады.

Түйін сөздер: жасанды интеллект, интеллектуалды жүйелер, ұшу басқару, автоматтандыру, аспап жасау.