Аңдатпа. Графен өзінің бірегей физика-химиялық қасиеттеріне байланысты ғылым мен техниканың әртүрлі салаларында кеңінен қолданылады. Бұл мақалада графеннің аэрокосмикалық технологияларда қолданылуы, оның ішінде жеңіл әрі берік материалдар жасау, жылу таратқыш жабындар, күн панельдерінде, ғарыштық аппараттардың электронды құрылғыларында және радиациядан қорғайтын жүйелерде қолдану мүмкіндіктері қарастырылады. Жүргізілген кеңейтілген талдау графенді наноматериалдарды интеграциялау конструкциялардың сипаттамаларын айтарлықтай жақсартуға, сенімділігін арттыруға және экстремалды жағдайларға төзімділігін күшейтуге мүмкіндік беретінін көрсетеді. Бу фазасынан химиялық тұндыру әдісімен (CVD) алынған графеннің сапасы мен синтез тиімділігі тәжірибелік зерттеулермен дәлелденді. Бұл жұмыс аэрокосмикалық жүйелерді әзірлеуде массасы мен беріктігі арасындағы оңтайлы тепе-теңдікті, сондай-ақ жылу және механикалық жүктемелерге төзімділікті қамтамасыз ететін инновациялық шешімдерге графеннің әлеуетін көрсетеді. Зерттеу нәтижелері графенді қазіргі заманғы аэрокосмикалық жобаларда кеңінен қолдану мен технологияларды жетілдіруге жол ашады. Алынған мәліметтер материалтану саласындағы заманауи әдістердің дамуына ықпал етіп, аэрокосмос саласындағы бәсекелік артықшылықты қамтамасыз етуге көмектеседі. Бұл – болашағы зор бағыт. Сонымен қатар, мақалада графендік наноқұрылымдарды синтездеудің заманауи тәсілдері, бір сатылы және көп сатылы әдістер, металл субстраттарымен өзара әрекеттесу ерекшеліктері мен кристалдық құрылымын бақылау мәселелері сипатталған. CVD үдерістерінің өнеркәсіптік ауқымда қолданылу мүмкіндігіне ерекше назар аударылады. Зерттеуде алынған материалдардың морфологиясы, жылуөткізгіштігі және трибологиялық қасиеттері бойынша тәжірибелік деректер ұсынылған. Нәтижелер жоғары температура мен механикалық жүктеме жағдайында аэрокосмикалық жүйелердің беріктігі мен энергия тиімділігін арттыруға бағытталған функционалдық графен жабындарын әзірлеудің өзектілігін айқындайды.
Түйін сөздер: графен, көміртекті наноматериалдар, аэроғарыштық технологиялар, жылуөткізгіштік, композициялық материалдар, радиациялық қорғаныс.
