Аңдатпа. Рейстердің кешігуі мәселесі жолаушылар сервисіне, авиакомпаниялардың операциялық процестеріне және әуежайлардың экономикасына айтарлықтай әсер ете отырып, Қазақстанның әуе тасымалы саласындағы негізгі мәселелердің бірі болып табылады. Жолаушылар ағынының өсуін және әуе нарығының белсенді дамуын ескере отырып, кідірістердің себептерін анықтау және жою саланың бәсекеге қабілеттілігін арттыру үшін маңызды міндетке айналады. Зерттеу пәні рейстердің кешігу себептері және олардың Қазақстан авиакомпаниялары мен әуежайлары жұмысының тиімділігіне әсері болып табылады. Зерттеу барысында Қазақстандағы рейстердің ағымдағы жай-күйін талдау, кідірістерге әсер ететін негізгі факторларды анықтау, ұшу кестесін бұзудың экономикалық және әлеуметтік салдарын бағалау, кідірістерді азайту және ұқыптылықты арттыру бойынша ұсынымдар әзірлеу сияқты міндеттер шешілді. Зерттеудің мақсаты Қазақстанның әуе тасымалы нарығындағы рейстердің кешігу себептерін зерделеу және оларды барынша азайту жөніндегі тиімді шараларды әзірлеу болды. Жұмыста статистикалық талдау, сараптамалық сауалнамалар, нормативтік құжаттарды талдау әдістері, сондай-ақ жетекші авиатасымалдаушылардың ұқыптылық көрсеткіштерін салыстырмалы талдау әдістері пайдаланылды. Зерттеудің негізгі нәтижелері ауа райы жағдайларын, техникалық ақауларды, әуежайлардың толып кетуін және ұйымдастырушылық факторларды қоса алғанда, рейстердің кешігуінің негізгі себептерін анықтау, Қазақстанның ірі авиакомпанияларының рейстерінің кешігу статистикасын талдау, әуе тасымалдарын жоспарлау және басқару процестерін оңтайландыру бойынша ұсыныстар әзірлеу болды. Зерттеу нәтижесінде жедел жоспарлау жүйесін жақсартуды, кідірістерді болжау үшін цифрлық технологияларды енгізуді, әуежай инфрақұрылымын жаңғыртуды және нормативтік базаны жетілдіруді қоса алғанда, рейстердің кідірістерін азайту бойынша шаралар ұсынылды. Осы ұсынымдарды іске асыру авиатасымалдардың уақтылығын арттыруға және Қазақстанда жолаушыларға қызмет көрсету сапасын жақсартуға мүмкіндік береді.
Түйін сөздер: рейстердің кешігуі, әуе көлігі нарығы, рейстердің жүйелілігі, әуежайлар, авиакомпаниялар, қызмет көрсету сапасы, ұшу қауіпсіздігі.
