Аңдатпа. Әдебиетте ұсынылған атыс процесінің математикалық модельдері негізінен екі бағытқа бөлінеді: айтарлықтай химиялық бейімділігі бар клинкер түзілуінің физика-химиялық процестерін зерттеу және пештерде жүретін жылу процестерін зерттеу. Процесті басқару жүйесін құру үшін модель айнымалылары түрінде өлшенетін шамалар мен басқару әсерлерін қамтитын және динамикадағы осы айнымалылар арасындағы байланысты көрсететін математикалық модель қажет. Атыс процесінің қол жетімді математикалық модельдері өлшенетін мәліметтер негізінде өлшеу немесе есептеу қиын болатын көптеген физикалық параметрлерді көрсетеді. Ұсынылған мақалада айналмалы пеште цемент дайындау процесінде Клинкерді қыздыру процесінің динамикасының моделі ретінде қыздыру процесінде бастапқы материалдар қоспасының физика-химиялық қасиеттерінің өзгеруін сипаттайтын жылу тепе-теңдігі қолданылады. Қазіргі заманғы ақпараттық технологияларды, атап айтқанда MATLAB 9 бағдарламасын және Simulink динамикалық жүйелерін модельдеу пакетін қолдана отырып, Клинкерді жағу процесінің математикалық моделін зерттеу жүргізілді.
Түйін сөздер: клинкер, жылу балансы, температура, нақты жылу сыйымдылығы, басқару жүйесі.