Аңдатпа. Аталмыш мақалада қазақ халқының басына түскен нәубет жылдары, бөліп ал да билей бер саясаты, әкімшіл-әміршіл жүйенің, тоталитарлық режимнің салдарынан туындаған аштық, қуғын-сүргін, халықты қудалау, себепсіз жазғырудың жолдары мен салдары туралы айтылады. Халық наразылықтары мен ұлт зиялылары мен ұлт жанашырларының жан айқайлары т.с.с. мәселелер қозғалады. Күштеп ұжымдастырудың, репрессияның халық тағдырына акелген зардабы туралы сөз қозғалады.

Түйін сөздер: қуғын-сүргін, аштық, геноцид, этноцид, халық санағы, интеллигенция.