Авторлар: Молдажан С.Н.

Аңдатпа. Жүк ағындарын қайта тиеу және беру тиімділігін қамтамасыз ету өзекті міндет болып табылады және әуежайдың жүк терминалдарының жұмысын ұйымдастырумен тікелей байланысты. Жүк терминалдарының жұмысын оңтайландырудың заманауи әдістерінің бірі-RFID технологияларын қолдану. RFID-бұл электромагниттік беріліс арқылы деректердің үлкен көлемін сақтауға және алуға арналған және жүк терминалында жүк өңдеудің тиімділігін қамтамасыз ететін құрал.

Түйін сөздер: жүк терминалы, әуежай, RFID технологиялары, жүктер, логистика.

Авторлар: Искендерова И.А., Бахшиев Х.Е.

Аңдатпа. Мақалада MEMS ерекшеліктері мен оларды пилотсыз ұшу аппараттарында пайдалану үшін икемді параметрлері бар AHRS құру үшін пайдалану мүмкіндігі талданады. 3 осьті гироскоптар, акселерометрлер мен магнитометрлерге ие қазіргі заманғы MEMS жаңа нұсқаларын дұрыс қолдану кеңістіктегі ұшқышсыз ұшу аппараттарының бағдары туралы толық және дәл ақпарат бере алатындығы көрсетілген.

Түйін сөздер: MEMS қосымшалары, магнитометриялық блок, инерциялық өлшеу блогы (ИӨБ), бағдарлау және курс жүйесі (БКЖ).

Авторлар: Искендеров И.А., Бахшиев Х.Е.

Аңдатпа. Мақалада MEMS ерекшеліктері мен оларды пилотсыз ұшу аппараттарында пайдалану үшін икемді параметрлері бар AHRS құру үшін пайдалану мүмкіндігі талданады. 3 осьті гироскоптар, акселерометрлер мен магнитометрлерге ие қазіргі заманғы MEMS жаңа нұсқаларын дұрыс қолдану кеңістіктегі ұшқышсыз ұшу аппараттарының бағдары туралы толық және дәл ақпарат бере алатындығы көрсетілген.

Түйін сөздер: MEMS қосымшалары, магнитометриялық блок, инерциялық өлшеу блогы (ИӨБ), бағдарлау және курс жүйесі (БКЖ).

Авторлар: Тулеушова Р.Ж.

Аннотация. Өнеркәсіптік кәсіпорындардың есепке алынбаған ағынды суларының ластану дәрежесін бағалау үшін пилотсыз ұшу аппараттарын (ПҰA) қолданудың екі әдісі көрсетілген. Бұл кәсіпорын иесінің келісімінсіз өндіріске тәуелсіз экологиялық мониторинг жүргізу мәселесін шешеді.

Түйін сөздер: Қашықтықтан зондтау, қоршаған ортаны бақылау, вегетативтік көрсеткіш, пилотсыз ұшу аппараттары, судың ластануы, өндірістік сарқынды сулар.

Авторлар: Искендеров И.А., Сахибжанов А.Е.

Аңдатпа. Мақалада шағын қуатты жерсеріктік навигациялық қабылдағыштардың наноспутниктерде қолданылуы зерттеледі, біріздендірілген шағын GPS модульдерінің, наноспутниктерге және біріктірілген навигациялық қабылдағыштарға арналған микроэлектромеханикалық (MEMS) инерциялық өлшеу модульдерінің техникалық сипаттамалары талданады, сондай-ақ мүмкіндіктері зерттеледі. Интеграцияланған навигациялық Ішкі жүйе инерциялық сенсорлардың шығыс сигналдары арқылы көлік құралының жағдайын, жылдамдығын және бағытын бағалау үшін қолданылады.

Түйін сөздер: интеграцияланған навигациялық жүйе, Nanosat, CubeSat, MEMS қосымшалары, инерциялық өлшеу блогы (ИӨБ).

Авторлар: Темірбекова Б.Б.

Аңдатпа. Бұл мақалада біз — allite super magnesium қарастырамыз. Қорытпаны талдай отырып, біз келесі тұжырымға келдік: жаңа қорытпаны ұшақтың газтурбиналы қозғалтқыштарында қолдануды ұсынамыз. Себебі қорытпа берік, коррозияға төзімді, жоғары температураға төзімді, қаттылығы және электр оқшаулау қасиеттері бар. Бұл allite super magnesium қорытпасы титанның салмағы мен беріктігінің жартысына тең. Сондай-ақ, ол кез-келген құрылыс материалының ең аз көміртегі ізіне ие және 100 пайыз қайта өңделеді. Магнийдің өңделмеген компоненттері коррозияға төзімділігі жұмсақ болатқа қарағанда төмен және олар гидроксид, оксид немесе карбонат қабаты ретінде атмосфераға жай ғана әсер етеді. Жаңа қорытпа бағасы бойынша алюминиймен салыстырылады және көміртекті талшық сияқты инновациялық материалдан әлдеқайда арзан.

Түйін сөздер: allite super magnesium, компоненттер, қорытпа, магний қорытпалары, коррозия, үлес салмағы, шекті беріктік, металл.

Авторлар: Намазбаев С.К., Бимағамбетов М.А.,Карипбаев С.Ж.,Қабышева Р.Т.

Аңдатпа. Фосфат-ниобий кендерін байытқанда темірлі тұнбалардың металдану процесін зерттеу нәтижелері келтірілген. Әртүрлі температурада темірді, фосфорды және ниобиді көміртекпен қатты фазалық қалпына келтіру мүмкіндігі анықталған.

Түйін сөздер: кен байыту тұнбасы, қалпына келу, фосфат-ниобий шикізаты, металдану, балқыту, легірлеу.

Авторлар: Имашева Г.М.

Аңдатпа. Коронавирустық пандемия авиакомпанияларға ең үлкен соққы болды. Саяхат және туризм саласы коронакризистің ең үлкен құрбандарының бірі болды. Пандемияға байланысты елдердің үкіметтері қабылдаған алғашқы шешімдер дәл жолаушылар рейстерін жабу және шетелдіктер үшін шекараларға қатысты болды. Сондықтан әлемдегі миллиондаған адамдар демалыстарды немесе жұмыс сапарларын болдырмауға және билеттерді қайтаруға мәжбүр болды.
Халықаралық Азаматтық авиация ұйымының (ICAO) есептеулері бойынша, жолаушылар авиакомпанияларының пандемиядан шеккен шығындары карантиннен шығу сценарийіне байланысты $160 млрд-тан $253 млрд-қа дейін болуы мүмкін. Әлемдегі авиакомпаниялардың жалпы жолаушылар ағыны 1 миллиардтан астам жолаушыға түсуі мүмкін [1].
Халықаралық әуе көлігі қауымдастығының (IATA) бағалауы бойынша, коронавирусқа байланысты әлемдік авиациядағы жолаушылар айналымы екі есе қысқаруы мүмкін, ал жолаушылар авиакомпанияларының кірісі 314 миллиард долларға түсуі мүмкін [1].
Дегенмен, авиация саласы жаңа жағдайлар мен шектеулерге бейімделуге мәжбүр болып, өз жұмысын жалғастыруда. Қазіргі уақытта адамдар арасындағы байланыстарды қысқартуға мүмкіндік беретін инновациялық технологияларды пайдалану мәселесі көтерілуде. Бұл қызмет көрсетуге арналған роботтар, жолаушыларды тексеруге арналған жаңа құралдар. Сондай-ақ, жағдай авиакомпаниялардың жолаушылар қатынасын қысқартуды ескере отырып, жүк тасымалынан кіріс алу мақсатында жолаушылар ұшақтарын жүк ұшақтарына қайта жабдықтауды талап етті.

Түйін сөздер: COVID-19, инновация, дағдарыс, тасымалдау, саяхат төлқұжаты.

Авторлар: Karsybaev E.E.,Karsybaeva A.E.

Аңдатпа. Мақала логистика саласындағы теориялық әзірлемелерді тереңірек практикалық дамытуға арналған. Атап айтқанда, тауар айналымының логистикалық жүйесін құру теориясын қолдана отырып, авторлар Алматы қаласының айналасында азық-түлік белдеуін құру идеясын ұсынады. Идеяны практикалық іске асырудың нәтижесі көпжақты экономикалық, экологиялық және әлеуметтік нәтиже алу болар еді.

Түйін сөздер: көтерме тарату орталығы, тарату желісі тауар, мультимодальды тасымалдау, тауар қозғалысы, қозғалысының логистикалық жүйесі.

Авторлар: Калекеева М.Е., Жардемкызы С.

Аңдатпа. Мақалада аэронавигациялық цифрлық байланысты жүзеге асыру тұрғысынан CNS / ATM тұжырымдамасының ерекшеліктері қарастырылады. Мұндай іске асырудың мысалы ретінде әуе кемесінің бортындағы жолаушыларға телекоммуникациялық қызмет көрсетуге арналған әуе кемесінің салонына арналған байланыс жүйесі табылады.

Түйін сөздер: CNS / ATM тұжырымдамасы, деректер арнасы.

Авторлар: Асильбекова И.Ж., Жардемкызы С.

Аңдатпа. Тарихи тұрғыдан алғанда, қазіргі кезде Қазақстан Республикасындағы кеден саласы мемлекеттік басқарудың жаңа бағыты болып табылады. Бұл елдің КСРО-да ұзақ болуымен байланысты. Тәуелсіздік алғанға дейін, одақтас республикалардың бірі бола отырып, Қазақстан бұл саланы өздігінен дамыта алмады, өйткені ол КСРО-ның кеден ісін ұйымдастыру принциптеріне бағынуға мәжбүр болды, бұл басқа мемлекеттермен кедендік қатынастарды өз мемлекетіміздің пайдасына өз бетінше реттеуге мүмкіндік бермеді. 1991 жылы тәуелсіздік алғаннан кейін жағдай күрт өзгерді [1]. Бұл мақала тәуелсіз Қазақстанның кеден саласының ерекшеліктерін ашады.

Түйін сөздер: кеден саласы, кеден жүйесі, кеден ісі, тауарлар, баж салығы, заңнама.

Авторлар: Акбаева А.Н., Акбаева Л.Н.

Аңдатпа. Мақалада адамның/халықтың денсаулығы және ауру мәселелеріне әлеуметтік және табиғи құбылыстар ретінде тарихи, әлеуметтік-саяси, моральдық-эстетикалық, психофизиологиялық аспектілері тұрғысында социологиялық талдау жасалған. Денсаулыққа әсер ететін факторлар мен ауру мен аурушаңдықтың физикалық себептері талданады. Салауатты өмір салтының әлеуметтік және биологиялық факторлары қарастырылған. Сонымен қатар, авторлар адамға қолайсыз әлеуметтік-экономикалық жағдайлардың әсер етуі нәтижесінде әлеуметтік маңызы бар ауруларға (туберкулез, ЖИТС, онкологиялық аурулар) талдау жасайды.

Түйін сөздер: денсаулық, ауру, медицина, салауатты өмір салты, әлеуметтік маңызы бар аурулар.