Авторлар: Керибаева Т.Б., Рысбекова А.А., Сейфула Г.Н., Тойлбай О.

Аңдатпа. Бұл мақалада ұшқышсыз ұшу аппараттарын (ҰҰА) әзірлеу қарқынды дамып келе жатқан бағыт болып табылатыны, соңғы уақытта ҰҰА деген ерекше қызығушылық пен олардың бірқатар ерекшеліктері мен қолдану салалары атап айтылады. ҰҰА-н әзірлеудегі негізгі бағыт ұшу дербестігін арттыру болып табылады, бұл өз кезегінде аппараттың сенімділігін арттырады, оператордың жоғары біліктілік деңгейін талап етпей, пайдаланудың қарапайымдылығын қамтамасыз етеді, сондай-ақ тапсырманы орындауға жұмсалатын жалпы шығындарды азайтады. Ұшқышсыз ұшу аппаратының басқару жүйесін, ұшқышсыздардың ұшу барысындағы кедергілердің әсері мен қону жағдайында туындайтын қиындықтардың болуын көрсетеміз.
Түйін сөздер: ұшқышсыз ұшу аппараты, ұшқышсыздарды басқару жүйесі, ұшқышсыз ұшу аппаратының қозғалысының моделі, теңдеулер жүйесі.

Авторлар: Алиев С.И., Ализада А.И.

Аңдатпа. MRP жүйесінің артықшылықтары оның (MRP) логистикалық нарықтарда қолданылуы тиімді және тиімді болуы үшін қолайлы жағдайлар жасайды. Осылайша, аталған орталықтардың жұмыс режимі жыл мезгіліне, олар жұмыс істейтін елдердегі саяси және экономикалық жағдайға, аймақтың дамуына және т.б. факторлардың MRP жүйесінің жоғарыда аталған артықшылықтарына тікелей тәуелді болуы осы технологияларды қолданудың қаншалықты ыңғайлы және экономикалық тұрғыдан тиімді екендігін айқын көрсетеді. Жоғарыда айтылғандардан логистикалық орталықтарда MRP қолдану аймақтағы көлік тасымалын дамытуға негіз болады деген қорытындыға келуге болады.

Түйін сөздер: MRP, логистика, SCM, жүк, тұжырымдама.

Авторлар: Татибекова Ж.Р.,Абжапбарова А.Ж.

Аңдатпа. Авиациялық қауіпсіздік авиациялық қызметке байланысты немесе әуе кемесінің жұмысына тікелей қолдау көрсетумен байланысты тәуекелдер төмендетілетін және басқарылатын деңгейге дейін болатын авиациялық жүйенің немесе ұйымның жай-күйін білдіреді. Авиация қауіпсіздігін қамтамасыз етудегі ең маңызды бағыт – әуе жолаушыларын тексеру процедураларын жеңілдету және жеделдете отырып, жаңа, инновациялық технологиялар мен техникалық құралдарды енгізу арқылы оның деңгейін көтеру. Бұл мақалада азаматтық авиацияның әуежай кешендерінің авиациялық қауіпсіздік жүйесін жетілдірудегі рөлін қарастырамыз. Жұмыстың жаңалығы қауіпсіздікті арттыра отырып, жолаушыларға қызмет көрсету жұмысын азайту үшін жаңа сапалы технологияларды қолдануындау және авиациялық қауіпсіздік жүйесін жетілдіру болып табылады. Алынған нәтижелердің сенімділігі, ғылыми ережелердің, қорытындылар мен практикалық ұсыныстардың негізділігі тәжірибелер мен зерттеулермен, сондай-ақ жарияланымдармен расталады.

Түйін сөздер: Әуежай, қауіпсіздік, жаңа технология, стационарлық металл детекторлар, қол металл детектор, газ анализатор.

Авторлар: Баталова М.Е., Баяндинова А.Р.

Аңдатпа. Көп кірісті көп шығыс (MIMO) берілісін көрінетін жарық байланысы (VLC) жүйелерінің сыйымдылығын арттыру үшін пайдалануға болады. Бұл тәсіл микрожарық шығаратын диод (µLED) массивтерін пайдаланумен жақсы үйлеседі.
Бұл мақалада біз VLC-MIMO бейнелеу жүйесін жеке адрестелетін microLED дискілерінің 2D массивін және біріктірілген CMOS негізіндегі қабылдағышты қолданып көрсетеміз. ~920 Мбит/с жалпы деректерді беру жылдамдығы 1 м қашықтықтағы төрт параллельді арна арқылы жүзеге асырылады.Деректерді тасымалдау жылдамдығын одан әрі арттыру жүйе құрамдас бөліктері мен жұмыс жағдайларын оңтайландыру арқылы мүмкін болады.

Түйінді сөздер: көрінетін жарық байланысы, бірнеше кіріс және бірнеше шығыстар, оптикалық сымсыз байланыс.

Авторлар: Тулекова Г.Х.

Аңдатпа. Берілген мақалада мемлекеттік тілдің азааматтық авиация саласында алатын орны мен маңызы айтылған. Қазіргі уақытта авиация саласында мемлекеттік тілдің қаншалықты дәрежеде қолданылатыны нақты деректер арқылы талданған. Авиация саласы мамандарының әуежайдың тасымал қызметінде, тіркеу бағанында, ұшақ салонында мемлекеттік тілде қаншалықты дәрежеде сөйлейтіндігі мысалдар арқылы талданған. Қазақстан Республикасының азаматтық авиация саласында мемлекеттік тілдің қоғамдық, кәсіби қатынастарда, оның ішінде авиациялық-көлік жүйесінде қолдану аясын одан әрі кеңейтуге мүмкіндік беретін мәселелерге талдау жүргізілген. Мақалада мемлекеттік тілді білу — азаматтық парыз екендігі айтылған.

Түйін сөздер: қазақ тілі, мемлекеттік тіл, сауалнама, сұрақ, қоғам.

Авторлар: Асқадұлы Қ., Срайлова М.

Аңдатпа. Көк GaN µLED және сары флуоресцентті сополимер арқылы жасалған ақ жарықты пайдаланып, жоғары жылдамдықты көрінетін жарық байланысына (VLC) қол жеткізудің жаңа әдісі ұсынылған. Біз μLED көк EL және сополимер түсті түрлендіргіштің сары фотолюминесценциясының арақатынасын оңтайландыру арқылы ішкі жарықтандыруға қолайлы ақ жарық жасадық. Құрамдас бөліктердің жоғары өткізу қабілетін пайдалана отырып, біз 3 см-де (240 люксте) 1,68 Гбит/с-қа қол жеткіздік. Біздің білуімізше, бұл жалғыз көк жарық диоды мен түсті түрлендіргіш комбинациясын пайдаланатын ең жылдам ақ жарық VLC нәтижелері.

Түйін сөздер: VLC, Li-Fi, қарқындылық, модуляция, күңгірттеу, PWM, кері полярлығы бар оптикалық OFDM.

Авторлар: Баданбеккызы З.

Аңдатпа. Мақала жоғары оқу орындарындағы академиялық жазылымды зерттеуге арналған. Жұмыста академиялық жазылымның эволюциясы, оның қалыптасуы және даму тарихы мәселелері қарастырылған. Біздің еліміздегі академиялық жазылымның қазіргі жағдайының кейбір мәселелері қарастырылады. Талдау нәтижесінде академиялық жазылымның кейбір ерекшеліктері мен оның жоғары оқу орындарындағы маңызы ашылды.

Түйін сөздер: академиялық жазылым, шет тілі, ғылыми стиль, ерекшеліктері.

Авторлар: Оспанов Е.А., Айтқазина Д.

Аңдатпа. Бұл мақалада таратқыш ретінде фокусталатын жарықдиодты шамды және қабылдағыш ретінде сандық камераны қолданатын көрінетін жарықты қолданатын оптикалық байланыс тәсілін ұсынады. Әдістің жаңашылдықтарының бірі дизайн стандартты жарық көзі мен камера құрамдастарын біріктіре алады және типтік жарықтандыру жағдайында, яғни үстіңгі жарық пен күндізгі жарықта үй ішінде жұмыс істеуге арналған. Байланыс сигналы жарық көзін қосатын/өшіретін мәндер тізбегі (1,0) ретінде беріледі. Камера сигналды аралық бетінде жобаланған жарық дағының болуын/жоқтығын бақылап, оны қайтадан екілік сигналға (1,0) түрлендіру арқылы қабылдайды. Тәсіл камерадан жазылған кескіннен алынған сигналды есептеу үшін кескінді өңдеу әдістерін қолданады.

Түйін сөздер: Li-Fi, Visible Light Communication (VLC), сурет, тану, жарық диодты, фонарь, Raspberry Pi, сандық камера.

Авторлар: Адиканова С., Маратбекова Ш.

Аңдатпа. Бұл жұмыста мұнай-газ саласындағы ұңғымаішілік үздіксіз мониторинг мәселесі көрінетін жарықта (VLC) байланысты пайдалану есебінен тиімді шешілетіні алғаш рет көрсетілген. Сенімді, икемді және арзан әдіс бола отырып, VLC операторлардың өндіріс тиімділігін сақтау және газ ұңғымаларының жұмысын оңтайландыру қажеттілігін қанағаттандыра алады. Ұсынылған VLC жүйесі жарық шығаратын диодты (LED) таратқышты және бір фотонды қар көшкіні диоды (SPAD) деп аталатын жоғары сезімтал жалғыз фотонды анықтайтын қабылдағышты пайдаланады. Соңғысы алыс қашықтықтағы байланысты қамтамасыз етуде маңызды рөл атқарады және газ құбырында қоршаған жарық жоқ екендігі қолданылады. Атап айтқанда, қоршаған жарықтың болмауы фотонды санау режимінде жұмыс істейтін қабылдағышта жоғары сигнал/шу қатынасын (SNR) қамтамасыз етеді. Бұл зерттеуде жүйенің биттік қателік коэффициенті (BER) өнімділігі ұзындығы 4 км металл құбыр үшін модельденеді.ұсынылған жүйенің дәстүрлі әдістермен салыстырғанда энергия тиімділігі жоғары екендігі көрсетілген, бұл маңызды, өйткені таратқыш батареямен жұмыс істейді деп болжанады. Сонымен қатар, ber теориялық өнімділігі есептеледі және модельдеу нәтижелерімен салыстырылады.

Түйін сөздер: сымсыз оптикалық байланыс (OWC), көрінетін жарық байланысы (VLC), фотонды қабылдағыш, бір фотонды көшкін диоды (SPAD).

Авторлар: Еркебаева А.Н.

Аңдатпа. Кәсіби ағылшын тілі сабақтарында бейнероликті көру түріндегі белгілі бір жағдайды қарастырып оқыту әдістерін қолданудың мақсаты білім беру процесінің барлық қатысушыларының тұлғааралық қарым-қатынасын дамыту болып табылады. Расында да, белгілі бір жағдайды қарастырып оқыту жағдайында кәсіби ортада өзара ақпарат алмасу арқылы студенттердің қызығушылығын сақтау өте маңызды. Бейне үзінді мысалында оқытудың ерекшелігі – ол студенттердің берілген тақырып бойынша белсенді рөлдік ситуацияға тартылуына ықпал етеді және мұғалім олардың іс-әрекетін сабақ мақсатына жетуге бағыттайды.

Түйін сөздер: білім беру процесі, белгілі бір жағдайды қарастырып оқыту, кәсіби қарым-қатынас, топтық жұмыс, рөлдік жағдай.

Авторлар: Наурызбаева Р.М.

Аңдатпа. Жоғарғы оқу орнында оқу үдерісінде оқу тобының үлгерім көрсеткіші бақыланып отырады. Оқу үлгеріміне байланысты оқу үдерісіндегі өзгерістер тұрақты бақылауды, түзетуді және басқаруды талап етеді. Кез келген жағдайда немесе адам өмірінде, мысалы, денсаулық туралы айтатын болсақ, аурудың салдарын емдеуден гөрі алдын алу жұмыстарын жүргізген дұрыс. Оқу-тәрбие процесінде, ұқсастық бойынша, үлгерімнің төмендігіне кінәлілерді іздеуден гөрі, оқу тобының жұмысының нашарлауының алдын алу оңайырақ. Ол үшін ілгеріні алдын ала болжау, оқу топтарында алдын алу жұмыстарын жүргізу қажет. Мақаланың мақсаты – алдыңғы емтихан немесе бақылау нәтижесін біле отырып, топтың оқу үлгерімін болжау жолдарын табу. Мақаланы дайындау барысында математиканы талдау мен синтездеудің, салыстырудың және жалпылаудың жалпы әдістерімен қатар ықтималдықтар теориясының негізгі ұғымдары, туындының қолданылуы және дифференциалдық теңдеуді шешу әдістері қолданылды. Зерттеу нәтижесінде уақытқа тәуелді үлгерім функциясы құрылды. Бұл функцияға параметрлерге қатысты зерттеулер жүргізілді. Функцияның құрамына кіретін әрбір параметрлердің функцияның өзгерісіне қандай әсері бар екені анықталған. Мақалада оқыту процесінде үлгерім функциясын келесі емтихан нәтижесін болжау үшін, оны қалай пайдалану керектігі көрсетіледі. Бұл функцияны пайдалана отырып, оқу тобының дайындығын, олардың жинақылығын, пән бойынша оқытушының және топ кураторының жұмысын бағалауға болады

Түйін сөздер: функция, туынды, үлгерім, оқу үлгерімі, үлгерім функциясы, оқу тобы.

Авторлар: Бельгинова С.А.

Аңдатпа. Мақалада интернет заттардың технологиясын кеңінен енгізу проблемалары қарастырылған, өмірді зияткерлік жүйелерді енгізу үшін оптикалық сымсыз байланыс негізінде перспек- тивалық бағыттар берілген.

Түйін сөздер: заттар интернеті, оптикалық сымсыз байланыс, деректерді беру, Visible Light Communications, оптикалық камера.