Авторлар: Бекболатова А.Б.,Ожигин Д.С., Тлеубекова Н.А.

Аңдатпа: Бұл мақалада дәлдік пен кеңістіктік қамтудың әртүрлі деңгейлері бар мәңгі мұз биіктігінің өзгеруін өлшеуге арналған жердегі және қашықтықтан зондтау әдістері берілген.

Түйін сөздер: термокастра, ұшқышсыз ұшу аппараттары, мұз, дрон, аэрофототүсірілім.

Авторлар: Қабдылхаков Е.М.

Аңдатпа.

Бұл бап әуе кеңістігінде әуе кемелерін бағдарлаудың қолданыстағы аппаратурасы туралы ақпарат беруге арналған. Мақала барлық жерде қол жетімді және бүкіл ұшу кезінде жерүсті кешеніне тәуелді болмайтын жаңа ұшақ жүргізу кешенін құру туралы гипотеза жасауға арналған.

Түйін сөздер: әуе навигациясы, спутниктік навигация, инерциялық навигация, позициялық орналасу әдістері, жолды санау әдісі, аймақтық навигация.

Авторлар: Алибеккызы К.

Аңдатпа. Бұл мақалада ұшқышсыз ұшу аппаратын басқару жүйесінің әдістемелері және
басқару турлері талданады. Бағдарламалық тілді пайдалану тиімділігі мен ұшқышсыздардың
басқару жүйесінде қолданаду мен оларда ұшу барысында болатын өзгерістерді байқау
мүмкіндіктері айтылады. Бағдарламалу тілінің көмегімен біз төтенше жағдайдағы
белгісіздіктердің алдын алу реттеуішін жасау арқылы ҰҰА берілген тапсырманы жағарғы
дәлдікте орындау мүмкіндігіне ие боламыз.Ұшқышсыздарды бағдарламалу тілінің көмегімен
шынайы ұшуда сынау мен моделдерін алу.

Түйін сөздер: ұшқышсыз ұшу аппараты, ҰҰА басқару жүйелері, бағдарламалау тілдері,
имитациялық модель.

Авторлар: Лаврентьева А.В.,Ожигин Д.С.,Ахметбеков Д.А.,Урдубаев Р.А.

Аңдатпа: Бұл мақалада орман өрттерін сөндіру кезінде жердегі командаларды қамтамасыз ету
үшін ұшқышсыз ұшу аппараттарын қолдану әдістемесі қарастырылған. Ұшқышсыз ұшу
аппараттарының тиімділігі дәлелденген пайдалану мүмкіндіктері берілген.

Түйін сөздер: ұшқышсыз ұшу аппараты, мониторинг, орман өрттерін сөндіру.

Авторлар: Алибеккызы К.

Аңдатпа. Ішкі көрінетін жарық байланысының (VLC) әдістері деректерді беру мен
жалпы жарықтандыруды қамтамасыз ету үшін жарықдиодты инфрақұрылымды пайдаланады
деп күтілуде. Жарықтандыру аймағын толық қамту үшін бірнеше жарықдиодты шамдарды
пайдалану қажет. Әрбір шам жарықдиодты шамдар жиынынан тұрады. Әдеттегі VLC арна
модельдеуінде әрбір массив әдетте бір нүкте көзі ретінде қарастырылады. Бұл жеңілдету өте
төмен есептеу күрделілігін қамтамасыз етеді, бірақ кейбір жағдайларда дұрыс емес
модельдеуге әкелуі мүмкін. Бұл мақалада арна сипаттамалары бойынша жарықдиодты
массивтерді жақындатудың әртүрлі схемалары салыстырылады. Әрбір массивтің нақты
құрылымы немесе шамамен шоқжұлдыз қарастырылады.

Түйін сөздер: көрінетін жарық байланысы; модельдеу дәлдігі; көздерін жеңілдету;

Авторлар: Сайдахмедов Р.Х., Хакимов Х.И.

Аңдатпа. Мақалада өңдеу қиын материалдардан жасалған СБҚ станоктарында ұшу
аппараттарының бөлшектерін механикалық өңдеу қарастырылған. СБҚ машиналары үшін
басқару бағдарламаларын дайындау әдістері қарастырылған. SolidWorks бағдарламалық өнімі
арқылы ұшақ бөлшектерін басқару бағдарламасы әзірленді. Өңдеу процесінің тиімділігі
жабдықты дұрыс таңдауға, кесудің технологиялық режимдеріне, кесу құралын таңдауға
байланысты.

үйін сөздер: өңдеу қиын материалдар, СБҚ машиналары, басқару бағдарламасы, ұшу
аппараттарының бөлшектері.

Авторлар: Бала Ага Асад Каримов, Полад Ильяс Исмаилов, Васиф Эльман Касимов

Аңдатпа. Бұл мақалада Болашақ Зангезур жобасының мысалында халықаралық көлік дәліздеріндегі логистикалық жүйелердің процестерін цифрландыру қажеттілігінің
маңыздылығы қарастырылады.Кез келген көлік дәлізінің негізгі мақсаты мемлекеттер арасындағы байланысты (экономикалық және саяси) қамтамасыз ету және тауар айналымының (экспорт пен импорт) үлесін ұлғайту болып табылады. Бүгінгі таңда көлік ағындарын цифрландыру халықаралық дәліздер үшін жаңа маршруттарды әзірлеу және құру шеңберіндегі маңызды және басым
міндеттердің бірі болып табылады.Зангезур дәлізінің «бір белдеу-бір жол» жобасының кілті болуға зор әлеуеті бар екенін ескере отырып, зияткерлік логистикалық жүйелерді енгізу бұрынғыдан да өзекті.
Түйін сөздер: Халықаралық көлік дәліздері, зияткерлік логистикалық жүйелер, цифрландыру, жаңа технологиялар.

Авторлар: Мажитова С.М.

Аңдатпа. Бұл мақала әуежайдың авиациялық қауіпсіздігін кешенді функция ретінде
қарастыруға арналған. Мақалада артықшылықтар мен кемшіліктерді талдау, сондай-ақ
формализация әдісі қолданылады. Екі әдісті қолдана отырып, Негізгі көрсеткіштер негізінде
әуежайдың қауіпсіздік жүйесін құруға негіз болатын көп өлшемді тапсырма тұжырымдалды.
Бұл ретте олардың салмақ коэффициенттері бойынша критерийдің маңыздылығын бөлудегі
маңызды сәттерді көрсететін негізгі аспектілер атап өтілді.

Түйін сөздер: авиациялық қауіпсіздік, Қауіпсіздікті рәсімдеу, қауіпсіздіктің сандық
көрсеткіштері, процедуралық тәсіл, критериалды тәсіл, көп критериалды міндет, авиациялцық
қауіпсіздік міндеті.

Авторлар: Маркова Е.Г.

Аңдатпа. Бұл мақалада тілдік емес университеттегі шет тілі курстары қарастырылады
және авиациялық мамандықтар студенттерінің лексикалық біліктілігіне қойылатын талаптар
талданады. Мақалада авиациялық университеттің студенттерін қалыптастыруға пайдалы
өнімді және рецептивті лексикалық дағдылардың номенклатурасы туралы шешім
қабылданды. Авиациялық терминологияның ерекшеліктері қарастырылды. Лексикалық
дағдыларды дамытуға арналған жаттығулар ұсынылады.

Түйін сөздер: мәдениетаралық коммуникативтік кәсіби бағдарланған құзыреттілік,
авиациялық терминология, өнімді-рецептивті лексикалық дағдылар, лексикалық жаттығулар.

Авторлар: Акбаева А.Н., Акбаева Л.Н.

Аңдатпа. Мақалада авторлар республикадағы жоғары оқу орындарында «Этностетика»
пәнін енгізу қажеттілігімен өзектелген Қазақстандағы этноэстетикалық тәрбиенің
актуальдылығы мен практикалық маңыздылығын ашып көрсеткен. Пәнді оқытудың мақсаты
– тұлғаның этностетикалық типін қалыптастыру. Тек ондай тип қазақ қоғамына
тұрақтандырушы, ұзақ мерзімді бағдарланған рухани принципті енгізе алады. Этноэстетика
пән ретінде үш бөлімнен тұрады: 1) қазақ эстетикасының даму тарихы; 2) этноэстетикалық
тәрбие; 3) теориялық этноэстетика. Этноэстетика тарихы жасырын формадан (эмпирикалық материал) және айқын формадан (теориялық еңбектерден) тұрады. Екінші бөлімге этноэстетикалық тәрбиенің теориялық негіздері мен оның құралдарын – қазақ халық өнері (ауызша-поэзиялық,
музыкалық (аспаптық және әншілік), сәнді-қолданбалы өнер, ұлттық мерекелер мен ойындар),
кәсіби өнер (көркем әдебиет, сәулет, кино, бейнелеу өнері, би және театр өнерлері) жатады.
Этноэстетиканың теориялық бөлімі этноэстетика пәнін, категориялар мен құндылықтар
жүйесінен, ұлттық тұлғаның идеалды үлгісін және қазақ эстетикалық мәдениетін қамтиды.

Түйін сөздер: этноэстетика, этноэстетикалық тәрбие, қазақ эстетикалық ой тарихы,
этноэстетикалық тәрбие, теориялық этноэстетика, қазақ халық және кәсіби өнері, қазақ
эстетикалық мәдениеті