Авторлар: Бекмухаметова Т.М.

Аңдатпа. Ақпараттық жүйенің тиімділігінің тұжырымдамасы қарастырылады, олардың әрекеті ақпараттық жүйенің тиімділігін қамтамасыз ететін негізгі факторлар сипатталады, ақпараттық жүйенің тиімділігін бағалау үшін анықталуы керек бизнес-процестердің параметрлері сипатталады. қарастырылады, сондай-ақ ақпараттық жүйенің тиімділігін бағалау әдістері.

Түйін сөздер: ақпараттық жүйе, әсер, тиімділік, бағалау, ақпараттық жүйенің тиімділігін бағалау әдістері.

Авторлар: Абдибек П.А.,Кaрсыбaев Е.Е.

Аңдатпа. Ұшу жолын оңтайландыру қонуға кіру кезінде әуе кемелерінің әуежайлардың айналасындағы қоршаған ортаға әсерін азайтуға арналған . Осы мақаланың негізгі мақсаты-реактивті қозғалтқыштардың шуын, отын шығынын, қонуға кіру кезіндегі ұшақтың шектеулері мен экстремалды пайдалану шектеулерін ескере отырып, ұшудың оңтайлы траекторияларының моделін әзірлеу.

Түйін сөздер: Қоршаған орта, аэродром, әуе кемелері, әуежай, электромагниттік сәулелену, дыбыстық соққы, химиялық заттар, адам денсаулығы.

Авторлар: Зенкович К.У.,Какимов А.К.

Аңдатпа. Мақалада әлеуметтік желілерді интеллектуалды талдау тұжырымдамасы ашылған. Мақаланың негізгі аспектісі – адам қызметінің әртүрлі салалары үшін әлеуметтік желілерді талдау нәтижелерін қолдану. Үлкен деректердегі заңдылықтарды анықтау үшін әлеуметтік тау-кен жұмыстарын қолданудың артықшылықтары сипатталған.

Түйін сөздер: деректерді іздеу, әлеуметтік желілер, үлкен деректер, деректерді жинау.

Авторлар: Балтабай З.,Карсыбаев Е.Е.

Аңдатпа. Мақалада әуе кемелерін үздіксіз пайдалану үшін логистикалық қағидаттарды қолдануды талдау нәтижелері келтірілген. Жұмыста ұшу сенімділігі мен қауіпсіздігіне бағытталған тоқтаусыз техникалық қызмет көрсету тұжырымдамасына негізделген логистикалық қағидаттарды енгізудің заманауи тәсілдері сипатталған. Қазақстанда әуе тасымалдарының көлемін ұлғайту жағдайында логистика қағидаттарын енгізу қажеттілігі атап өтілді. Авиациялық логистиканы тежейтін факторлар қарастырылды.

Түйін сөздер: логистикалық принциптер, логистикалық тізбек, жеткізілім тізбегіндегі қорларды басқару, сандық логистика, сақтау жүйес

Авторлар: Рысбекова А.А.,Карипбаев С.Ж.

Аңдатпа. Қазір авиацияда қолданылатын жанармайдың негізгі түрі мұнайдан өндірілген авиациялық бензин және авиациялық керосин болып табылады. Авиациялық бензин поршеньді авиациялық қозғалтқыштарда қолдануға арналған, ал авиациялық керосин ұшу аппараттарының турбобұрандалы және турбореактивті қозғалтқыштарында қолданылады. Азаматтық авиацияның барлық қызметінің басты мақсаты -ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету. Ол үшін аса маңызды шарт — ұшу жарамдылығы нормаларында белгіленген пайдалану шектеулерін ескере отырып, әуе кемелерін пайдалану. Ол шарттардың бірі – авиациялық жанар-жағар майдың жарамдылығы. Ұшу қауіпсіздігі саласындағы қызмет көп қырлы және кешенді сипатқа ие екені жалпыға мәлім. Мұнда бір мақсатқа жұмыс істейтін көптеген авиациялық қызметтердің өзара әрекеттесу жүйелері бір түйінге байланған, бірақ сонымен бірге олардың арасындағы жауапкершіліктер қатаң түрде тең бөлінген. Авиация саласындағы жауапкерішілігі өте жоғары бағыттардаң бірі – жанар-жағар маймен қамтамасыз ету бағыты. Бірақ соған қарамастан қазіргі таңда бұл бағытта да шешілмеген проблемалар баршылық. Бір қызығы – бұл саладағы проблемалардың барлығы делік техникалық емес. Яғни адами факторлардан туындайды. Демек адамның өз қолымен жасалған. Проблема техникалық емес болғандақтан, оны шешу ұйымдастырушылық өрісінде жатыр. Осы мақалада авиация саласындағы жанар-жағар маймен қамтамасыз ету жұмысындағы ұйымдастыру проблемалары зерттеледі.

Түйін сөздер: әуе кемесі, авиациялық техника, нарықтық механизмдер, авиациялық жанар-жағар май.

Авторлар: Кенбай А.А., Болегенова С.А., Исатаев М.С., Туякбаев А.А., Нурулин Р.И.

Аңдатпа: Жұмыста адам көзінің спектрлік сезімталдығы бар гидрогенделген аморфты кремнийдің пленкалары негізінде жасалған түс сенсорларының дизайн ерекшеліктері, температураға байланысты өзгеретін қыздырылған дененің сәулелену толқын ұзындығына байланысты олардың сипаттамалары және түс сенсорының шығыс кернеуінің қарастырылып отырған дененің түсіне тәуелділігі көрсетілген.

Түйін сөздер: түс сенсоры, қыздырылған дененің радиациялық толқын ұзындығы, түс сенсорының шығыс кернеуінің қарастырылып отырған дененің түсіне тәуелділігі.

Авторлар: Жаледден М.Ә.

Аңдатпа. Бұл мақалада орта ғасырдан бастап зерттелініп келе жатқан, қазақ тіл ғылымындағы жаңа саласының бірі «когнитология» саласы туралы қарастырылады. «Когнитология» ғылымының басты нысаны концепт ұғымы, оның халықтық таныммен, тәрбиемен байланыстыра зерттелу жолдары туралы зерттеулер мен «концепт» терминінің тіл ғылымындағы зерттелу тарихы да көрсетілген.
Қазақ тіл білімі ғылымындағы когнитология ғылымының зерттелуі мен зерттеуші ғалымдар еңбектері аталып өтілген. Қазақ халқының болмысын көрсететін «тектілік» тілдік бірлігін когнитология ғылымымен байланыстыра зерттеп, оның концептік мағыналары ашып көрсетілген. «Тектілік» сөзінің когнитивтік модельдерін халықтық ұғымдармен байланыстырып, танымдық мағыналары тіл ғылымында қарастырылды.

Түйін сөздер: когнитология, концепт, когнитивтік модель,тектілік, таным, рухани құндылық.

Авторлар: Абдибек П.А., Карсыбаев Е.Е.

Аңдатпа. Қазіргі азаматтық авиация қоршаған ортаға қолайсыз әсер етеді. Азаматтық авиация саласы қатты ластаушы болмаса да, оның кейбір нысандары әуежай мен оның айналасындағы жағымсыз әсерлердің негізгі көзі болып табылады. Сонымен қатар, әуежай аймағындағы жағымсыз әсерлер кейде рұқсат етілген шектен асып түседі. Ұшақтар қоршаған ортаға жағымсыз әсер ету мен қатар адамның денсаулығына әсер ететін дыбысты дауылдардың негізгі көздерінің бірі болып табылады. Әуе кемесінің жағымсыз әсер ету факторларына мыналар жатады: шу, ластаушы заттардың шығарындылары, электромагниттік сәулелену, дыбыстық шуылдар. Қазіргі уақытта әуе кемелерінің шуылдары және ластаушы заттардың шығарындылары әуежай аумағында әуе кемелерін пайдалану кезінде жағымсыз әсер етудің маңызды факторлары болып саналады.

Түйін сөздер: Қоршаған орта, аэродром, әуежайлар, ұшақтар, электромагниттік сәулелену, дыбыстық шуылдар, химиялық заттар.

Авторлар: Молдажан С.Н.

Аңдатпа. Жүк ағындарын қайта тиеу және беру тиімділігін қамтамасыз ету өзекті міндет болып табылады және әуежайдың жүк терминалдарының жұмысын ұйымдастырумен тікелей байланысты. Жүк терминалдарының жұмысын оңтайландырудың заманауи әдістерінің бірі-RFID технологияларын қолдану. RFID-бұл электромагниттік беріліс арқылы деректердің үлкен көлемін сақтауға және алуға арналған және жүк терминалында жүк өңдеудің тиімділігін қамтамасыз ететін құрал.

Түйін сөздер: жүк терминалы, әуежай, RFID технологиялары, жүктер, логистика.

Авторлар: Ли Д.Е., Батырхан С.К.

Аңдатпа. Дипломдық жобаның тақырыбы: «Php ортасында JS, HTML программалау тілдерінде web-сайт (интернет-дүкен) құру». Дипломдық жобаны Нархоз университетінің «Ақпараттық технология орталығы» бөліміне негізделіп жасалған. Аталған жұмыстың мақсаты – тұтынушылардың ыңғайы үшін және уақыт үнемдеу үшін жасалған интернет дүкенің құру басты мақсат . Бұл дипломдық жобаның негізгі мақсаты.
Сатып алушы үйде отырып ұялы телефон арқылы дүкеннің тауарлары жайлы ақпарат алады жәнеде тек ақпарат алып ғана қоймай, керек тауары онлайн түрде сатып алып керек жерге дейін жеткізуге тапсырыс бере алады. Дипломдық жоба жазу кезінде жоба тақырыбы бойынша зерттеу және талдау жұмыстары жүргізіледі. Web-сайт PHP ортасында құрылып, JS, HTML тілдерінде жазылды. Мәліметтер қоры кірістірілген SQLite деректер қорында сақталды.

Түйін сөздер: ақпараттық жүйе, PHP, JS, тапсырыс, web, қызметкерлер.

Авторлар: Джакупова А.Н.

Аңдатпа. Теориялық зерттеу мамандықты таңдаған адамға жеке, сараланған көзқарастың болмауы, білікті кадрлардың жетіспеушілігі және қазіргі еңбек нарығының әлсіз мониторингі болып табылатын негізгі мәселелер шеңберіне арналған. Бұл мақалада болашақ мамандар үшін ақпараттық- коммуникациялық технологияларды қолданудың өзекті мәселелері, білім алушы алдына жаңа бағыттағы мақсаттар көрсетілген. Ақпараттық технологияларды пайдаланудың артықшылықтары талданған.

Түйін сөздер: оқытушы, студент, технологиялар, әдістер,оқу үрдісі, компьютер, кәсіби таңдау, жеке ерекшеліктер.

Авторлар: Нурекен Е.Н., Радченко Д.А.

Аңдатпа. Бұл мақалада «Қызметтен бас тарту» (DDoS) шабуылдарынан қорғанудың қазіргі тәсілдерін зерттеу көрсетілген. DDoS шабуылы — бұл Интернет қызметтері мен ресурстарының қол жетімділігін шектейтін шабуылдың танымал түрі. DDos-шабуыл желідегі кез-келген жерден болуы мүмкін және әдетте көптеген пакеттерді жіберу арқылы құрбанның серверін басып алады. 2020 жылдың басынан бастап шабуылдың осы түрінен қорғанудың көптеген тәсілдері бар. Бұл мақалада DDOS шабуылдарынан қорғаудың соңғы жаңалықтары қарастырылады. Сондай-ақ, осы мақала авторлары жинақтаған практикалық тәжірибе сипатталған.

Түйін сөздер: Қызметтен бас тарту, DDoS — шабуыл, компьютерлік желілер, ақпараттық қауіпсіздік, Интернет қызметтері, ДҚБЖ серверлері, бизнестің үздіксіздігі, кіруді анықтау жүйесі.